Ο Χάρτης των θεμελιωδών δικαιωμάτων εδραιώνει σε ένα ενιαίο έγγραφο τα θεμελιώδη δικαιώματα που ισχύουν σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Καθορίζει αρχές δεοντολογίας και δικαιώματα για τους πολίτες της ΕΕ και οι κάτοικοι που σχετίζονται με αξιοπρέπεια, ελευθερία, ισότητα, αλληλεγγύη, ιθαγένεια και δικαιοσύνη. Ενώ η Ευρωπαϊκή σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα (ΕΣΑΔ) περιορίζεται στην προστασία των αστικών και πολιτικών δικαιωμάτων, ο Χάρτης πηγαίνει εν συνεχεία εργαζομένων κάλυψη κοινωνικών δικαιωμάτων, προστασίας των δεδομένων, βιοηθική και το δικαίωμα στη χρηστή διοίκηση.

Τις διατάξεις του χάρτη απευθύνονται στα θεσμικά όργανα και οργανισμούς της ΕΕ, καθώς και των κρατών μελών. ΕΕ και εθνική νομοθεσία πρέπει να είναι συνεπείς προς τις αρχές που καθορίζονται στο χάρτη. Ωστόσο, ο Χάρτης έχει νομική εφαρμογή μόνο όταν τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη εφαρμόζουν νομοθεσία της ΕΕ. Αυτό δεν επέκταση των αρμοδιοτήτων της Ένωσης πέρα από αυτές που ήδη χορηγούνται στις συνθήκες.

Το Ηνωμένο Βασίλειο, την Πολωνία και την Τσεχική Δημοκρατία έχουν εξασφαλισμένα opt out από την εφαρμογή του χάρτη.

Ο Χάρτης των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ διακηρύχθηκε επίσημα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Νίκαιας στις 7 Δεκεμβρίου 2000. Που έχει βασιστεί η κοινοτικών συνθηκών, διεθνών συμβάσεων, τα κράτη μέλη και τις διάφορες δηλώσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κοινές συνταγματικές παραδόσεις. Με την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας, την 1η Δεκεμβρίου 2009, ο Χάρτης (όπως τροποποιήθηκε το Δεκέμβριο του 2007) έλαβε το ίδιο νομικό κύρος με τις συνθήκες και έγινε εξίσου δεσμευτική.